3.2.2 Begrotingsrechtmatigheid

Bij de rechtmatigheidscontrole vormt het begrotingscriterium een belangrijk toetsingscriterium. In de toelichting op het Bado (Besluit accountantscontrole decentrale overheden) wordt begrotingsrechtmatigheid omschreven als: 
"Financiële beheershandelingen, die ten grondslag liggen aan de baten en lasten, alsmede de balansposten, dienen tot stand te zijn gekomen binnen de grenzen van de geautoriseerde begroting en hiermee samenhangende programma’s (begrotingscriterium). In de begroting zijn de maxima voor de lasten vermeld die door de raad zijn vastgesteld. Dit houdt in dat de financiële beheershandelingen dienen te passen binnen de begroting, waarbij het juiste programma, de toereikendheid van het begrotingsbedrag, alsmede het begrotingsjaar van belang zijn."

Met de controle op de juiste toepassing van het begrotingscriterium wordt getoetst of het budgetrecht van de gemeenteraad is gerespecteerd. De toe te passen normen voor het begrotingscriterium zijn op hoofdlijnen door de wetgever bepaald (artikel 189, 190 en 191 van de Gemeentewet) en worden door de gemeenteraad zelf nader ingevuld en geconcretiseerd. Dit gebeurt door middel van de begroting en via de verordening op het financieel beheer ex artikel 212 van de Gemeentewet.

Begrotingsoverschrijdingen

Begrotingsafwijkingen en -overschrijdingen (beleidsmatig en/of financieel) behoeven autorisatie door de gemeenteraad. In de regel zullen begrotingswijzigingen vooraf door het college aan de raad worden voorgelegd ter autorisatie. Hiermee wordt toestemming gevraagd voor het te realiseren beleid en voor de besteding van het benodigde bedrag. Slechts indien de omstandigheden een autorisatie vooraf niet mogelijk maken zal achteraf een begrotingswijziging moeten worden voorgelegd. Indien de raad ermee instemt wordt de besteding alsnog geautoriseerd en is deze rechtmatig. Begrotingswijzigingen moeten volgens de Gemeentewet tijdens het jaar zelf nog aan de gemeenteraad worden voorgelegd.

Indien een wijziging niet meer in het jaar zelf is voorgelegd zijn bestedingen boven het begrotingsbedrag strikt genomen onrechtmatig. Toch kan voor de accountant bij de controle vaststaan dat een aantal (begrotings)overschrijdingen binnen de beleidskaders van de gemeenteraad vallen. De toelichting van het Bado zegt hierover:
"Strikt genomen gaat het hier om onrechtmatige uitgaven (ook wel begrotingsonrechtmatigheid genoemd), omdat de overschrijding strijd oplevert met artikel 189, vierde lid van de Gemeentewet. Volgens artikel 28, eerste lid van het BBV dienen deze overschrijdingen (en onderschrijdingen) goed herkenbaar in de jaarrekening te worden opgenomen. Door het vaststellen van de rekening door de raad waarin die uitgaven wel zijn opgenomen worden de desbetreffende uitgaven alsnog geautoriseerd.
Het gaat om overschrijdingen waarbij het college bij het doen van de uitgaven binnen het door de raad uitgezette beleid is gebleven. Het is in zijn algemeenheid niet de bedoeling dat de accountant deze overschrijdingen betrekt bij de beslissing of al dan niet een goedkeurende accountantsverklaring kan worden gegeven. Wel moet de accountant in het verslag van bevindingen de bedragen, waarvan het college in de jaarrekening heeft aangegeven dat ze nog dienen te worden geautoriseerd, aan de orde stellen. De accountant dient in dat kader in ieder geval aan te geven of het overzicht ex artikel 28, eerste lid, van het BBV volledig is of niet.

In onderstaande tabel is per programma aangegeven of zich in 2021 een begrotingsoverschrijding heeft voorgedaan
(x € 1.000).

Toelichting begrotingsoverschrijdingen

Programma Bestuur en burgerzaken

De overschrijding van de lasten op het programma Bestuur en burgerzaken met € 3.000 wordt met name veroorzaakt doordat de directe personele lasten op dit programma € 18.000 hoger waren dan geraamd. Zoals aangegeven in de paragraaf Bedrijfsvoering bedraagt het totale verschil op de personeelslasten € 255.000 positief. Tegenover de overschrijding op het programma Bestuur en dienstverlening staan dan ook positieve verschillen op de personele lasten op andere programma’s.

Conclusie

Bij diverse programma’s zijn verschillen geconstateerd ten opzichte van de begroting, zowel in positieve als in negatieve zin. In deze gevallen is echter sprake van door de raad goedgekeurd beleid, zijn er direct gerelateerde inkomsten óf staan er onttrekkingen aan de reserves tegenover. Ook de systematiek van begrotingswijzigingen draagt bij aan enkele overschrijdingen. Bij het vaststellen van het rechtmatig handelen is daar rekening mee gehouden. Belangrijk is of de gemeenteraad heeft ingestemd met wijzigingen, de techniek is van ondergeschikt belang. Samengevat zijn er geen relevante onrechtmatigheden gesignaleerd in 2021.

Overschrijdingen investeringskredieten

In de bijlagen is een overzicht opgenomen van alle lopende investeringskredieten. Uit dit overzicht blijkt dat 7 investeringskredieten zijn overschreden. Deze worden hieronder toegelicht (x € 1.000).

Diverse kleine overschrijdingen

Bij één investeringskrediet heeft een minimale overschrijding (< € 5.000) plaatsgevonden. Dit krediet wordt afgesloten. Gezien het minimale bedrag van de overschrijding wordt dit verder niet toegelicht.

Maatregelen kern noord Oudenbosch, wegen

De maatregelen aan de doorgaande route richting Standaarbuiten zijn ver afgerond. Er moeten alleen nog verbindingen (voet/fietspad) over de retentievijver worden aangelegd en de beplanting wordt nog aangebracht. De overschrijding wordt gecompenseerd met een subsidie die van de provincie is ontvangen. Bij de Najaarsnota 2022 wordt formeel aan de gemeenteraad voorgesteld om het krediet met deze subsidie te verhogen zodat het nadeel komt te vervallen.

Actiekaart Nijverheidsweg/Randweg

De werkzaamheden zijn nagenoeg conform planning uitgevoerd. Er moet alleen nog beplanting worden aangebracht en dat zal in Q2 van 2022 plaats vinden. Daarna kan het investeringskrediet worden afgesloten. Tijdens de werkzaamheden is een waterleiding ontdekt die niet was voorzien, ondanks de melding bij Brabant Water, waardoor er extra werkzaamheden zijn ontstaan van € 20.000. Dit zorgt voor een overschrijding van het investeringskrediet.

Vervanging damwand haven Oudenbosch

Door bijkomende onderzoeken is er een overschrijding ontstaan. Met name archiefmateriaal bleek spaarzaam te zijn dus extra onderzoek was nodig. Dit heeft tot iets hogere kosten geleid. De besteksfase is inmiddels wel opgestart.

Vervangen lichtmasten OV 2020

Omdat het niet mogelijk is om lichtmasten te inspecteren op gebreken onder het maaiveld bleken er meer masten vervangen te moeten worden in de geplande wijken dan waarmee rekening was gehouden. Dit heeft tot een hogere kostenpost geleid.

Riolering St. Janstraat Hoeven

Tijdens de uitvoering van de werkzaamheden zijn er een paar grote tegenvallers opgetreden. Zo moest nog een oud stuk riolering worden verwijderd om ruimte te geven aan de nieuwe inrichting en de aanpassing van het profiel voor de ligging van kabels en leidingen (zoals water gas etc). Door deze werkzaamheden uit te voeren is er ruimte gemaakt voor bijvoorbeeld het plaatsen van de bomen en hebben de wortels voldoende ruimte. Verder zijn er wat aanpassingen nodig geweest om het nieuwe riool goed aan te kunnen sluiten op het riool van de Akkerlingen. Ook hier zaten wat tegenvallers. Als laatste zijn in de tijd van het bepalen van de kosten en nu door indexering ook de prijzen wat verder zijn gestegen voor materiaal en arbeid.

Het krediet kan nog niet worden afgesloten, omdat ook de werkzaamheden aan de fietsstraat (2^e fase St Janstraat en het Hertenpark) onderdeel uitmaken van dit krediet. Naar verwachting wordt het krediet met € 50.000 overschreden. In de P&C cyclus zal in 2022 aan de gemeenteraad worden voorgesteld het krediet te verhogen.

Voorbereiding verplaatsen dorpshuis Hoeven

De overschrijding is het gevolg van het feit dat een aantal facturen die nu geboekt zijn op het voorbereidingskrediet ten laste moeten komen van het uitvoeringskrediet. Na het beschikbaar stellen van het realisatiekrediet door het college worden deze facturen overgeboekt en is er geen sprake meer van een overschrijding van het voorbereidingskrediet.