2.8.5 Financiële gevolgen coronacrisis

Gemeentefonds

Vanaf het begin van de corona-uitbraak zijn Rijk en medeoverheden als één overheid opgetreden om het coronavirus en de economische en sociale gevolgen van de coronacrisis te bestrijden. In het Bestuurlijk Overleg Financiële verhoudingen (BOFv) van 23 april 2020 hebben het kabinet en de medeoverheden besloten een regiegroep in te stellen die de omvang van de problematiek in beeld brengt met nadruk op de financiële effecten voor de medeoverheden en de daarbij voorgestelde oplossingsrichtingen, waaronder compensatie. Hierbij gaat het om een reëel beeld van de kosten, waarbij ook de inkomstenderving wordt meegenomen.

Dit heeft geleidt tot diverse financiële regelingen en compensatiepakketten vanuit het Rijk. Voor een uitgebreide toelichting op deze regelingen en compensatiepakketten, verwijzen wij u naar de betreffende paragrafen in de zomernota, najaarsnota en slotwijziging van 2021.

Hieronder treft u een totaal overzicht aan van de extra middelen die het Rijk aan onze gemeente beschikbaar heeft gesteld ter compensatie van de financiële gevolgen verbonden aan corona voor het jaar 2021 (x € 1.000). Het overgrote deel van deze extra rijksmiddelen heeft een eenmalig karakter.

De uitkeringen uit het gemeentefonds zijn, zoals u wellicht weet, nadrukkelijk niet geoormerkt. Dat geldt in sterke mate voor de algemene uitkering. Dit betekent dat de ontvangen compensatiebedragen niet worden geoormerkt. De uitkeringen uit het gemeentefonds zijn vrij aanwendbaar en besteedbaar. Gemeenten worden via de algemene uitkering op globale wijze gecompenseerd voor de lasten(stijgingen) die horen bij de gemeentelijke taken. De ontvangen rijksmiddelen uit de compensatiepakketten worden daarom als totaalbedrag meegenomen.

De ontvangen bijdragen zijn gestort in de reserve compensatie coronacrisis en worden ingezet als dekking voor de diverse kosten die het gevolg zijn van de coronacrisis.

Financiële risico’s

De coronacrisis treft de lokale samenleving op diverse manieren. Niet alleen sociaal hebben de getroffen rijksmaatregelen een impact. Ook financieel treft de corona crisis de lokale samenleving. In lijn met 2020 zijn ook in 2021 de financiele risico's voor de gemeente beperkt gebleven.

Dit is met name het gevolg van de de in 2020 ingestelde compensatieregelingen van het Rijk en de nieuwe compensatieregelingen die in 2021 zijn ingesteld. Daarnaast is bij het opstellen van de begroting 2021 rekening gehouden met mogelijke financiële gevolgen van de corona-crisis op 2021. De belangrijkste aanpassing die in de begroting 2021 was verwerkt, betreft de bijstandsverlening. Op basis van de prognose voor 2021 betekende dit voor onze gemeente circa € 200.000 aan extra kosten, met name als gevolg van Corona.

Onderstaand is, niet limitatief, een aantal financiële risico's voor onze gemeente benoemd.

Armoedebeleid
Het was de verwachting dat het aantal bijstandsuitkeringen in 2021 mogelijk zou toenemen en daardoor ook het beroep op de armoederegelingen, zoals bijzondere bijstand, webshop maatschappelijke participatie. Ook was de verwachting dat het aantal aanmeldingen bij Stichting Leergeld, Stichting Goed Ontmoet (voedselbank) en Stichting Vrienden van Paulus zou toenemen. Op basis van de cijfers over 2021 blijkt deze verwachting niet uitgekomen.

Schuldhulpverlening
De verwachting was dat het aantal inwoners met financiële problemen in de loop van 2021 mogelijk zou toenemen en daarmee ook het aantal aanvragen schuldhulpverlening en het aantal trajecten. Dit blijkt niet het geval te zijn.

Beleidsregel tegemoetkoming verhuurders sportaccommodaties COVID-19
In 2021 heeft de gemeente voor het eerste en tweede kwartaal gebruik gemaakt van deze regeling. De gemeente is inmiddels gecompenseerd voor de kwijtschelding van de huurkosten. In totaal gaat het om € 8.544,72 voor het eerste kwartaal en €5.126,83 voor het tweede kwartaal. Op dit moment wordt door het ministerie de regeling voor de periode van 28 november 2021 tot en met 14 januari 2022 uitgewerkt. De gemeente wacht de regeling af.

Financiële mutaties

Alle geraamde corona gerelateerde lasten en baten zijn in 2021 in de coronaparagraaf van de P&C documenten in beeld gebracht. In de onderstaande tabel zijn de werkelijke kosten en opbrengsten over 2021 in beeld gebracht (x € 1.000).

Toelichting mutaties jaarrekening

De grootste verschillen (> € 5.000) uit de bovenstaande tabel worden hieronder toegelicht. Dit betreft mutaties over de periode tussen de Slotwijziging 2021 en de Jaarrekening 2021. Voor de toelichtingen op de andere mutaties verwijzen wij u naar de diverse P&C documenten over 2021.

Thuiswerken en hybride werken

Als gevolg van de corornacrisis waarbij de medewerkers zo veel als mogelijk volgens de richtlijnen van het Rijk thuiswerken, is in 2021 gestart met de implementatie van het thuiswerken en hybride werken. Bij de Zomernota 2021 is hiervoor een budget van € 100.000 beschikbaar gesteld. Het resterende budget zal in 2022 worden ingezet voor de verdere impelentatie van het thuiswerken en hybride werken.

Subsidieregeling meerkosten corona Wmo en jeugd

De kosten voor de subsidieregeling meerkosten corona Wmo en jeugd 2020 zijn lager dan geraamd. Voor jeugd wordt dit met name veroorzaakt doordat het Zi2t vanuit het accounthouderschap gedurende de coronaperiode maatwerk heeft gezocht en toegepast bij zorgaanbieders, waardoor aanvullende compensatie niet altijd nodig was. Voor Wmo, met name begeleiding, is in 2020 doorbetaald voor de lopende voorzieningen. Tevens hebben een aantal aanbieders ook gebruik gemaakt van andere regelingen van het Rijk, waardoor ze geen aanspraak hebben gemaakt op de regionale subsidieregeling meerkosten corona.

Jeugd aan Zet

Ten behoeve van de jongeren in onze gemeente is een eenmalige subsidie Jeugd aan Zet aangevraagd om hiermee in samenwerking met de jongerenwerkers activiteiten te organiseren en initiatieven te ondersteunen. Deze subsidie was reeds bij de Zomernota verwerkt en toegevoegd aan het (activiteiten)budget van het jongerenwerk. In de septembercirculaire is bekend gemaakt dat deze subsidie onder de coronacompensatie wordt geschaard. Om die reden wordt deze subsidie nu in dit overzicht meegenomen en lijkt het alsof er hier geen uitgaven tegenover staan. De subsidiebijdrage vanuit de regeling Jeugd aan Zet hebben we gebruikt om een aantal extra activiteiten te organiseren. We hebben hiermee ca. 470 jongeren van nieuwe energie voorzien en ingezet daar waar ze de samenleving konden helpen

Bijdrage WVS

Via een integratie-uitkering uit het gemeentefonds zijn extra middelen ontvangen voor de sociale werkvoorziening. Deze middelen zijn één op één doorbetaald aan WVS.

Zwembad Blankerhove - aanvullende subsidie

Om de financiële gevolgen voor het zwembad Blankershove zo beperkt mogelijk te houden en te voorkomen dat het zwembad in financiële problemen ging komen in 2021, heeft het college een aanvullende subsidie toegekend aan de Stichting Zwembad Blankershove. Ter dekking van deze aanvullende subsidie is voor zwembad Blankershove is voor Q1 en Q2 2021 de ‘Specifieke Uitkering IJsbanen en Zwembaden (SPUK IJZ) aangevraagd. De uitkering is bestemd voor het dekken van de exploitatietekorten die zijn geleden door zwembaden i.v.m. de corona-maatregelen. De aanvraag is toegekend. De toekenning was bij de Slotwijziging 2021 nog niet ontvangen en om die reden dan ook nog niet financieel verwerkt.

Minderopbrengst toeristenbelasting 2021

In 2021 is een opbrengst toeristenbelasting gerealiseerd van ca. € 661.000. De (bijgestelde) raming was ca. € 799.000. Het resultaat over 2021 is dus ca. € 138.000 negatief. De opbrengst (water)toeristenbelasting is in 2021 flink beïnvloed door de maatregelen als gevolg van het coronavirus. De afrekening over 2021 volgt in 2022 nadat de exploitanten de aangifte over 2021 hebben ingediend. De werkelijke gegevens over 2021 zullen dan ook pas in het voorjaar van 2022 bekend zijn. Voor deze Jaarrekening is de enige zekerheid het betaalde deel van de voorlopige aanslagen over 2021 en aanslagen over voorgaande jaren die in 2021 zijn opgelegd. In 2022 wordt van het Rijk nog compensatie ontvangen voor de gerealiseerde minderopbrengst toeristenbelasting 2021.

Uitkeringen gemeentefonds

Ter compensatie van de kosten van de coronacrisis zijn de uitkeringen uit het gemeentefonds over 2021 ca. € 286.000 hoger dan bij de slotwijziging 2021 ingeschat. Dit betreft een incidenteel voordeel. Een nadere toelichting op het gemeentefonds is opgenomen in het hoofdstuk Algemene dekkingsmiddelen.

Noodfonds

Bij de slotwijziging 2021 werd een saldo van € 45.150 verwacht. Het verschil met de slotwijziging wordt hoofdzakelijk veroorzaakt doordat geen van de verenigingen die gebruik maken van zwembad de Baarlebossche (LACO) een beroep hebben gedaan op ondersteuning uit het gemeentelijk noodfonds. De compensatiebijdrage die is ontvangen vanuit het Rijk is doorbetaald aan LACO. Hiervoor was bij de najaarnota 2021 een budget van € 22.000 beschikbaar gesteld. Dit bedrag wordt teruggestort in het noodfonds.

Reserve compensatie coronacrisis

Het saldo van alle corona gerelateerde lasten en baten komt uit op € 607.891 positief. Dit bedrag is toegevoegd aan de reserve compensatie coronacrisis. Het saldo van deze reserve bedraagt ultimo 2021 € 800.431. Ook in 2022 worden nog middelen ontvangen van het Rijk. Daarnaast zijn er ook nog een aantal te verwachten kosten/claims die in 2022 nog ten laste komen van de reserve compensatie coronacrisis. In de Zomernota 2022 wordt een actueel overzicht opgenomen van de lasten en baten in 2022 en het resterende saldo.

Reguliere exploitatiebudgetten

Naast specifieke uitgaven en inkomsten met betrekking tot corona, zijn er ook nog diverse budgetten in de gemeentelijke exploitatie die indirect bevloed zijn door de coronacrisis. De verschillen op deze budgetten zijn niet verrekend met de reserve compensatie corona maar worden toegelicht in de verschillenanalyse van de programma's.