2.8.5 Financiële gevolgen coronacrisis

Gemeentefonds

Vanaf het begin van de corona-uitbraak zijn Rijk en medeoverheden als één overheid opgetreden om het coronavirus en de economische en sociale gevolgen van de coronacrisis te bestrijden. In het Bestuurlijk Overleg Financiële verhoudingen (BOFv) van 23 april 2020 hebben het kabinet en de medeoverheden besloten een regiegroep in te stellen die de omvang van de problematiek in beeld brengt met nadruk op de financiële effecten voor de medeoverheden en de daarbij voorgestelde oplossingsrichtingen, waaronder compensatie. Hierbij gaat het om een reëel beeld van de kosten, waarbij ook de inkomstenderving wordt meegenomen.

Dit heeft geleidt tot diverse financiële regelingen en compensatiepakketten vanuit het Rijk. Voor een uitgebreide toelichting op deze regelingen en compensatiepakketten, verwijzen wij u naar de betreffende paragrafen in de zomernota, najaarsnota en slotwijziging van 2022.

Hieronder treft u een totaal overzicht aan van de extra middelen die het Rijk aan onze gemeente beschikbaar heeft gesteld ter compensatie van de financiële gevolgen verbonden aan corona voor het jaar 2022 (x € 1.000). Deze extra rijksmiddelen hebben een eenmalig karakter.

De uitkeringen uit het gemeentefonds zijn niet geoormerkt. Dat geldt in sterke mate voor de algemene uitkering. Dit betekent dat de ontvangen compensatiebedragen niet worden geoormerkt. De uitkeringen uit het gemeentefonds zijn vrij aanwendbaar en besteedbaar. Gemeenten worden via de algemene uitkering op globale wijze gecompenseerd voor de lasten(stijgingen) die horen bij de gemeentelijke taken. De ontvangen rijksmiddelen uit de compensatiepakketten worden daarom als totaalbedrag meegenomen.

De ontvangen bijdragen zijn gestort in de reserve compensatie coronacrisis en worden ingezet als dekking voor de diverse kosten die het gevolg zijn van de coronacrisis.

Financiële risico’s

De coronacrisis treft de lokale samenleving op diverse manieren. Niet alleen sociaal hebben de getroffen rijksmaatregelen een impact. Ook financieel treft de corona crisis de lokale samenleving. In 2022 zijn de financiële risico's voor de gemeente zeer beperkt gebleken.

Onderstaand zijn, niet limitatief, een aantal financiële risico's voor onze gemeente benoemd.

Beleidsregel tegemoetkoming verhuurders sportaccommodaties COVID-19
Medio april 2021 is de 'Beleidsregel tegemoetkoming verhuurders sportaccommodaties COVID-19' geopend in verband met schade geleden in het vierde kwartaal van 2021 en het eerste kwartaal van 2022. De gemeente Halderberge heeft in 2022 op basis van deze regeling compensatie aangevraagd. De aanvraag is inmiddels door het Rijk toegekend en de verenigingen zijn gecompenseerd.

Beleidsregel specifieke uitkering zwembaden en ijsbanen COVID-19
De Regeling specifieke uitkering zwembaden en ijsbanen (SPUK IJZ) COVID-19 kent een toevoeging van een nieuwe compensatieperiode: de periode van 1 november 2021 tot en met 31 januari 2022. Deze specifieke uitkering kon door gemeenten worden aangevraagd voor de compensatie van exploitatietekorten waarmee een zwembad (of een ijsbaan) is geconfronteerd als gevolg van de coronamaatregelen eind 2021 en begin van 2022. Zwembaden (en ijsbanen) hebben als gevolg van deze maatregelen in deze periode geen gewone bedrijfsvoering kunnen voeren.

De zwembaden Blankershove, Laco en Molencaten Bosbad Hoeven zijn op de hoogte gebracht van de nieuwe compensatieperiode van de Regeling specifieke uitkering zwembaden en ijsbanen (SPUK IJZ) COVID-19. Blankershove en Laco hebben al eerder van deze regeling gebruik gemaakt.

Financiële mutaties

Alle geraamde corona gerelateerde lasten en baten zijn in 2022 in de coronaparagraaf van de P&C documenten in beeld gebracht. In de onderstaande tabel zijn de werkelijke kosten en opbrengsten over 2022 in beeld gebracht (x € 1.000).

Toelichting mutaties jaarrekening

De grootste verschillen (> € 5.000) uit de bovenstaande tabel worden hieronder toegelicht. Dit betreft mutaties over de periode tussen de Slotwijziging 2022 en de Jaarrekening 2022. Voor de toelichtingen op de andere mutaties verwijzen wij u naar de diverse P&C documenten over 2022.

Thuiswerken en hybride werken

Gedurende heel 2022 zijn thuiswerkplekken aangevraagd. De verwachtting is dat dit ook in 2023 nog het geval zal zijn. Daarnaast loopt het contract met de leverancier voor de levering van de thuiswerkplekken tot en met oktober 2023. Om deze redenen wordt het beschikbare budget overgeheveld naar 2023. Vanaf 2024 zal in de begroting een regulier budget worden opgenomen om thuiswerkplekken aan te schaffen en/of te vervangen.

Aanpak eenzaamheid

De corona middelen voor het tegengaan van eenzaamheid zijn in 2022 niet uitgegeven. Een deel van de activiteiten gericht op het versterken en inspireren van het netwerk is verschoven naar 2023. Zo is de campagne voor het werven van vrijwilligers gekoppeld aan de lancering van de website ‘Halderberge voor elkaar’. Ook de netwerkbijeenkomst is verschoven naar 2023, omdat de aandacht in 2022 uitging naar het opstellen van een agenda voor de langere termijn inclusief uitvoeringsplan.

De overige activiteiten konden worden betaald uit de reguliere budgetten, omdat door samenwerking met  partners en de verbinding met andere doelgroepen (Oekraïense vluchtelingen) we meer met minder middelen hebben kunnen doen.

Uitkeringen gemeentefonds

Ter compensatie van de kosten van de coronacrisis zijn de uitkeringen uit het gemeentefonds over 2022 ca. € 71.000 hoger dan bij de slotwijziging 2022 ingeschat. Dit betreft een incidenteel voordeel. Een nadere toelichting op het gemeentefonds is opgenomen in het hoofdstuk Algemene dekkingsmiddelen.

Noodfonds

Voor de uitvoering van de maatregelen is door de raad voor het jaar 2022 een budget van € 67.929 beschikbaar gesteld. De onttrekking gedurende 2022 had betrekking op de compensatie voor de culturele en sportverenigingen. Over 2022 resteert nog een bedrag van € 53.188. Bij de Slotwijziging 2022 werd een saldo van € 47.353 verwacht. Het verschil wordt veroorzaakt doordat er een correctieboeking heeft plaatsgevonden voor de compensatie van de culturele verenigingen en omdat een sportvereniging met terugwerkende kracht nog compensatie heeft ontvangen voor de jaren 2020 en 2021.

De verwachting is dat de invloed en de gevolgen van corona in 2023 minimaal zullen zijn. Het lokale noodfonds is niet meer nodig. Daarom wordt voorgesteld om het lokale noodfonds op te heffen.

Reserve compensatie coronacrisis

Het saldo van alle corona gerelateerde lasten en baten komt uit op € 141.780 negatief. Dit bedrag is onttrokken aan de reserve compensatie coronacrisis. Het saldo van deze reserve bedraagt ultimo 2022 € 658.650. In 2023 zijn er nog een aantal te verwachten kosten/claims die nog ten laste komen van de reserve compensatie coronacrisis:
- Thuiswerkplekken € 46.102
- Aanvullende subsidie AMW 2023 € 50.459
- Aanpak eenzaamheid € 20.000
- Compensatie meerkosten corona wmo en jeugd 2022 € 34.258

Na verrekening van de claims bedraagt het saldo van de reserve € 507.831.

Daarnaast is in de raadsvergadering van 16 februari 2023 door uw raad besloten om € 400.000 vanuit de reserve compensatie coronacrisis over te hevelen naar de nieuwe bestemmingsreserve energiecrisis. Na verrekening van deze overheveling, bedraagt het saldo van de reserve compensatie coronacrisis € 107.831 (inclusief het restantsaldo van € 53.188 van het lokale noodfonds).

De verwachting is dat de invloed en de gevolgen van corona in 2023 minimaal zullen zijn. Om deze reden wordt bij het vaststellen van de jaarrekening 2022 voorgesteld om het resterende saldo van € 107.831 vrij te laten vallen ten gunste van de algemene reserve.

Reguliere exploitatiebudgetten

Naast specifieke uitgaven en inkomsten met betrekking tot corona, zijn er ook nog diverse budgetten in de gemeentelijke exploitatie die indirect bevloed zijn door de coronacrisis. De verschillen op deze budgetten zijn niet verrekend met de reserve compensatie corona maar worden toegelicht in de verschillenanalyse van de programma's.