2.8.5 Financiele gevolgen coronacrisis

Gemeentefonds

Vanaf het begin van de corona-uitbraak zijn Rijk en medeoverheden als één overheid opgetreden om het coronavirus en de economische en sociale gevolgen van de coronacrisis te bestrijden. In het Bestuurlijk Overleg Financiële verhoudingen (BOFv) van 23 april 2020 hebben het kabinet en de medeoverheden besloten een regiegroep in te stellen die de omvang van de problematiek in beeld brengt met nadruk op de financiële effecten voor de medeoverheden en de daarbij voorgestelde oplossingsrichtingen, waaronder compensatie. Hierbij gaat het om een reëel beeld van de kosten, waarbij ook de inkomstenderving wordt meegenomen.

Dit heeft geleidt tot diverse financiële regelingen en compensatiepakketten vanuit het Rijk. Voor een uitgebreide toelichting op deze regelingen en compensatiepakketten, verwijzen wij u naar de betreffende paragrafen in de zomernota, najaarsnota en slotwijziging van 2020.

Hieronder treft u een totaal overzicht aan van de extra middelen die het Rijk aan onze gemeente beschikbaar heeft gesteld ter compensatie van de financiële gevolgen verbonden aan corona voor het jaar 2020 (x € 1.000). Het overgrote deel van deze extra rijksmiddelen heeft een eenmalig karakter.

De uitkeringen uit het gemeentefonds zijn, zoals u wellicht weet, nadrukkelijk niet geoormerkt. Dat geldt in sterke mate voor de algemene uitkering. Dit betekent dat de ontvangen compensatiebedragen niet worden geoormerkt. De uitkeringen uit het gemeentefonds zijn vrij aanwendbaar en besteedbaar. Gemeenten worden via de algemene uitkering op globale wijze gecompenseerd voor de lasten(stijgingen) die horen bij de gemeentelijke taken. De ontvangen rijksmiddelen uit de compensatiepakketten worden daarom als totaalbedrag meegenomen.

De ontvangen bijdragen zijn gestort in de reserve Compensatie coronacrisis en worden ingezet als dekking voor de diverse corona kosten.

Financiële risico’s

De coronacrisis treft de lokale samenleving op diverse manieren. Niet alleen sociaal hebben de getroffen rijksmaatregelen een impact. Ook financieel treft de corona crisis de lokale samenleving. Onderstaand is, niet limitatief, aangegeven welke financiële gevolgen en impact de coronacrisis in 2020 heeft gehad op de lokale samenleving.

Armoedebeleid
Het was de verwachting dat het aantal bijstandsuitkeringen in 2020 zou toenemen en daardoor ook het beroep op de armoederegelingen, zoals bijzondere bijstand, webshop maatschappelijke participatie. Ook was de verwachting dat het aantal aanmeldingen bij Stichting Leergeld, Stichting Goed Ontmoet (voedselbank) en Stichting Vrienden van Paulus zou toenemen. Op basis van de cijfers over 2020 blijkt deze verwachting niet uitgekomen. Overigens blijft dit een risico voor 2021.

Schuldhulpverlening
De verwachting was dat het aantal inwoners met financiële problemen in de loop van 2020 zo toe nemen en daarmee ook het aantal aanvragen schuldhulpverlening en het aantal trajecten. Dit blijkt niet het geval te zijn. Overigens blijft dit wel een risico voor 2021

Omzetderving zorgaanbieders
Gemeenten hebben gekozen voor het realiseren van zorg continuïteit in de periode maart t/m mei. Dit resulteerde in het doorbetalen van de aanbieders op basis van uitstaande indicaties en het toestaan van alternatieve vormen van ondersteuning.

Van diverse aanbieders verzoeken tot omzetderving ingediend. Deze zijn beoordeeld door de werkgroep financiën Corona. Voor Halderberge geldt dat de aanvragen die zijn ingediend, worden afgewezen. Een van de aanbieders heeft hiertegen bezwaar gemaakt. Deze procedure is nog niet afgerond en kan consequenties hebben voor de gemeente dat alsnog tot uitbetaling overgegaan moet worden. De resultaatovereenkomst voor de maatwerkvoorziening begeleiding betreft een raamovereenkomst; binnen de overeenkomst zijn dus geen afspraken over een omzetgarantie of vaste aantallen indicaties en daarnaast hebben cliënten keuze vrijheid in hun keuze voor een aanbieder. Dit levert fluctuaties in omzet en aantallen indicaties op, welke niet te wijten hoeven te zijn aan Corona.

Meerkosten zorgaanbieders
De gemeente Halderberge heeft samen met de 8 andere gemeenten uit de regio West-Brabant West voor Wmo- en Jeugdzorgaanbieders een subsidieregeling meerkosten 2020 ontwikkeld. Deze regeling gaat in op 1 april 2021 en heeft betrekking op de meerkosten gemaakt in 2020. De uitvoering ervan is gedelegeerd aan het college van de gemeente Roosendaal. De compensatiemiddelen die we vanuit het Rijk ontvangen voor de meerkosten Jeugd en Wmo 2020 worden beschikbaar gesteld aan de gemeente Roosendaal.

De maximaal te vergoeden meerkosten voor Halderberge bedragen € 98.000 voor Jeugd en Wmo. Deze bedragen zijn inclusief een vergoeding voor LTA-aanbieders. De kosten voor de uitvoering van deze nadere regel door de gemeente Roosendaal worden voor de gemeente Halderberge geraamd op € 4.000 en worden betaald uit de compensatie voor Corona die wij als gemeente ontvangen vanuit het Rijk (en dus niet uit het budget dat wij ontvangen voor compensatie meerkosten aanbieders).

Grondexploitaties
Met betrekking tot de balanspositie ultimo 2020 kan er door de coronacrisis een extra risico optreden binnen de grondexploitaties. Overigens hebben wij al een voorziening voor verliesgevende grondexploitaties gevormd, voor zover er (voor de coronacrisis) al een verlies verwacht werd. Als gevolg van de coronacrisis zou het verlies op de grondexploitaties kunnen oplopen. Met name de projecten Groene Vaart, Hoeven Oost-cluster Lindenlommer, Uitbreiding Hoeven Bovendonksestraat kennen nog een groot bedrag aan nog te realiseren baten. De realisatie hiervan kan als gevolg van de coronacrisis meer onzeker worden. In de paragraaf grondbeleid zijn de risico binnen de grondexploitaties toegelicht.

Beleidsregel tegemoetkoming verhuurders sportaccommodaties COVID-19
De minister heeft op aanvraag een tegemoetkoming aan een gemeente, sportbedrijf of particuliere verhuurder voor de in de periode van 1 maart 2020 tot 1 juni 2020 kwijtgescholden huurlasten. Hier is in 2020 gebruik van gemaakt. In totaal gaat het om een bedrag van € 13.537 dat voor deze periode is ontvangen

Voor de periode van 1 oktober tot 31 december is een nieuwe regeling opengesteld. Voor deze periode is een aanvraag ingediend. Het is nog niet duidelijk of deze regeling het volledige bedrag aan misgelopen huurinkomsten compenseert of slecht gedeeltelijk. Het ministerie heeft aangegeven dat de aanvragen in behandeling zijn genomen. Voor 1 juni 2021 ontvangen de gemeente, Indoor Halderberge en LACO Oudenbosch bericht of de aanvraag wordt toegekend.

Financiële mutaties

Alle corona gerelateerde kosten en opbrengsten zijn in 2020 in de coronaparagraaf van de P&C documenten in beeld gebracht. In de onderstaande tabel zijn op taakveldniveau de coronamutaties over 2020 in beeld gebracht (x € 1.000).

Toelichting mutaties jaarrekening

De verschillen uit de bovenstaande tabel worden hieronder toegelicht. Dit betreft mutaties over de periode Slotwijziging 2020 - Jaarrekening 2020. Voor de toelichtingen op de andere mutaties verwijzen wij u naar de diverse P&C documenten over 2020.

Maatregelen corona
Als gevolg van de coronacrisis zijn diverse kosten gemaakt. Deze hebben betrekking op extra schoonmaakkosten voor het gemeentehuis, facilitaire zaken zoals het verstrekken van desinfectiegels en -doekjes maar ook op het gebied van automatisering omdat de medewerkers zo veel als mogelijk volgens de richtlijnen van het Rijk thuiswerken.

Daarnaast zijn extra kosten gemaakt op het gebied van voorlichting en publicaties om alle maatregelen richting inwoners, ondernemers, raad en medewerkers te communiceren. Hierbij worden extra middelen ingezet zoals de achterpagina van de Bode en het gebruik van A0-borden in de gemeente.

Extra inzameling monostromen
Saver heeft in de afgelopen maanden meer kosten gemaakt voor het inzamelen en verwerken van afval bij milieuparkjes. Als gevolg van de Corona maatregelen waren inwoners meer thuis en is er meer afval geplaatst. Daarnaast zijn er extra kosten gemaakt voor de milieustraat.

Armoedebeleid
Van de FNV West-Brabant is het verzoek ontvangen om mondkapjes aan minima te verstrekken. Dit wordt uitgevoerd door Voedselbank. Zij hebben de mondkapjes verstrekt bij de uitgifte van voedselpakketten. Daarnaast zijn aan alle inwoners met een bijstandsuitkering twee uitwasbare mondkapje per persoon toegestuurd. Dit heeft het Werkplein Hart van West-Brabant namens de gemeente gedaan.

Compensatie aanbieders kinderopvang
De compensatie van de eigen bijdrage voor kinderopvang waarvoor geen recht op kinderopvangtoeslag bestaat, loopt via de gemeenten. Het gaat om opvang van kinderen uit de doelgroep VVE, SMI en peuteropvang. Bij deze doelgroep is geen ouderbijdrage in rekening gebracht. De gemeente heeft de aanbieders gecompenseerd. Verder hebben de aanbieders die tijdens deze periode noodopvang hebben geboden, de kosten hiervoor niet volledig kunnen dekken vanuit de reguliere inkomsten. De aanbieders hebben hiervoor een compensatie kunnen aanvragen bij de gemeente.

Verhuur gymzaal Bosschenhoofd
Tijdens de lockdown in de eerste Corona-periode zijn de gymzaal en de prikpost in Bosschenhoofd niet gebruikt en is er geen huur in rekening gebracht. Nu worden de ruimtes wel weer gebruikt en wordt er weer huur in rekening gebracht. De huurinkomsten zijn hoger uitgevallen dan verwacht.

Compensatie huurinkomsten sportaccommodaties
Medio augustus is de 'Beleidsregel tegemoetkoming verhuurders sportaccommodaties COVID-19' geopend. De gemeente heeft een aanvraag ingediend en toegekend gekregen. In totaal gaat het om een bedrag van € 13.537 wat aan compensatie voor misgelopen huurinkomsten is ontvangen.

Compensatie huurlasten Gastelse fanfare
Ter ondersteuning van de culturele sector zijn door het Rijk middelen beschikbaar gesteld. De middelen voor de culturele sector zijn via het gemeentefonds uitgekeerd. Culturele instellingen kunnen bij de gemeente een aanvraag doen om de huurlasten gecompenseerd te krijgen. De Gastelse fanfare heeft een verzoek ingediend voor compensatie van de huurlasten.

Sinterklaasviering
Vanwege de coronamaatregelen kunnen de Sinterklaasintochten dit jaar niet doorgaan. Om alle Halderbergse kinderen niet teleur te stellen, hebben de vijf Sinterklaascomités en de gemeente Halderberge besloten om samen een digitaal alternatief in de vorm van een intochtfilm te verzorgen. De kosten van deze intochtfilm worden bekostigd door de gezamenlijke comités en de gemeente Halderberge. Vanwege de coronamaatregelen zijn de kosten iets hoger uitgevallen dan vooraf geraamd.

Minderopbrengst toeristenbelasting
De opbrengst (water)toeristenbelasting is in 2020 flink beïnvloed door de maatregelen als gevolg van het Coronavirus. De Belastingsamenwerking West-Brabant (BWB) besloot begin april 2020 om, met uitzondering van de exploitanten die uitsluitend arbeidsmigranten huisvesten, de voorlopige aanslagen over 2020 te verminderen met 9/11 (het nog niet betaalde deel). De afrekening over 2020 volgt in 2021 nadat de exploitanten de aangifte over 2020 hebben ingediend. De werkelijke gegevens over 2020 zullen dan ook pas in het voorjaar van 2021 bekend zijn. Voor deze Jaarrekening is de enige zekerheid het betaalde deel van de voorlopige aanslagen over 2020 en aanslagen over voorgaande jaren die in 2020 zijn opgelegd. Voor de rest zijn er geen concrete gegevens bekend over de werkelijke bezetting van de accommodaties in 2020. Er zijn wel onderzoeken geweest, onder andere door een kenniscentrum in Zeeland en er zijn voorlopige cijfers gepubliceerd door het CBS en het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen, maar die zijn onvolledig en niet zomaar toe te passen op Halderberge. Vanuit de wetenschap dat heel veel mensen in eigen land op vakantie zijn geweest, valt het te verwachten dat de werkelijke opbrengst over 2020 uiteindelijk hoger zal blijken dan nu in de Jaarrekening is opgenomen. Maar die verwachting kan op geen enkele manier onderbouwd worden en dus ook niet worden opgenomen in de Jaarrekening. Uit de aangiften in 2021 en de daarop volgende aanslagen over 2020 zal blijken of deze verwachting juist is. Het gevolg daarvan zal worden meegenomen in de opbrengst toeristenbelasting in 2021.

Algemene uitkering
Ter compensatie van de kosten van de corona crisis valt de algemene uitkeirng over 2020 circa € 100.000 dan bij de slotwijziging 2020 ingeschat. Dit betreft een incidenteel voordeel. Voor een nader toelichting op de Algemene uitkering, verwijzen wij u naar het programma Algemene dekkingsmiddelen van deze jaarrekening.

Lokaal noodfonds
Voor de uitvoering van de maatregelen is door de raad voor het jaar 2020 een budget van € 97.000 beschikbaar gesteld. De aanvragen voor het noodfonds zijn tot nu toe beperkt. Het Rijk heeft op een later tijdstip diverse regelingen getroffen die onze eigen maatregelen (voorlopig) overbodig hebben gemaakt. Over 2020 resterend nog een bedrag van € 95.474. Dit budget zal worden toegevoegd aan de reserve compensatie coronacrisis en in 2021 uit deze reserve beschikbaar worden gesteld. Dit budget zal in 2021 als taakstellend budget voor het noodfonds worden ingezet. Hiermee kan het noodfonds tot 1 oktober 2021 worden gecontinueerd.

Toevoeging reserve compensatie coronacrisis
Het saldo van de reserve compensatie coronacrisis komt uit op € 512.329. Bij de slotwijziging 2020 werd uitgegaan van een saldo van € 345.171. Het verschil is ontstaan doordat in 2020 compensatie van het Rijk is ontvangen dan bij de Slotwijziging 2020 voorzien. Het verschil van € 167.158 wordt gestort in de reserve compensatie coronacrisis.

Voor een nader toelichting op de ontvangen compensatie van uit het Rijk, verwijzen wij u naar het programma Algemene dekkingsmiddelen van deze jaarrekening.

Reguliere exploitatiebudgetten

Naast specifieke uitgaven en inkomsten met betrekking tot corona, zijn er ook nog diverse budgetten in de gemeentelijke exploitatie die indirect bevloed zijn door de coronacrisis. De verschillen op deze budgetten zijn niet verrekend met de reserve compensatie corona maar worden toegelicht in de verschillenanalyse van de programma's.